Nie trudno wyobrazić sobie sytuację, w której do spadku powołane jest dziecko, które nie ukończyło jeszcze 13 roku życia. Powołanie takie może nastąpić na podstawie testamentu, albo ustawy.
Spadek dla dziecka
Zgodnie z zasadami prawa cywilnego, dziecko które nie ukończyło jeszcze 13 lat nie ma zdolności do dokonywania czynności prawnych – chociażby ograniczonej – czyli, nie może skutecznie rozporządzać swoim majątkiem – tym majątkiem jest również spadek. (nie może go np. zbywać czy też w inny sposób obciążać).
Jak przyjmuje się w orzecznictwie, na przyjęcie spadku „
wprost” oraz na „
odrzucenie” spadku w imieniu osoby niemającej pełnej zdolności do czynności prawnych potrzebna jest zgoda sądu opiekuńczego. Brak takiej zgody pociąga za sobą nieważność oświadczenia złożonego przez przedstawiciela ustawowego (
por. uchw. pełnego składu Izby Cywilnej SN z 24.6.1961 r., I CO 16/61, OSNCP 1963, Nr 9, poz. 187).
Najprościej mówiąc, dzieje się tak dlatego, że przyjęcie
spadku „
wprost” oraz jego „
odrzucenie” może powodować szkodę w majątku dziecka. Przyjęcie spadku „
wprost” jest to bowiem przyjęciem spadku wraz z długami spadkodawcy i to do ich realnej wysokości, a nie tylko do wysokości aktywów (zysków) ze spadku. Natomiast „
odrzucenie” spadku może powodować szkodę, kiedy to przedstawiciel ustawowy dziecka, nie przyjmie w jego imieniu rzeczywistego majątku przysługującemu dziecku.
W powołam orzeczeniu Sąd Najwyższy nie wskazał jednak, że zgoda taka jest potrzebna do przyjęcia spadku z tzw. dobrodziejstwem inwentarza. Dzieje się tak dlatego, że przyjęcie spadku
„z dobrodziejstwem inwentarza” nie spowoduje straty w majątku dziecka. Dlatego też, w przypadku takiego przyjęcia spadku, zgoda sądu opiekuńczego nie jest konieczna.
Jest to istotne z punktu widzenia szybkości postępowania przed sądem, ale i z uwagi na kwestie kosztów związanych z prowadzeniem odrębnej sprawy – tj. sprawy przed sądem opiekuńczym o wyrażenie zgody na dokonanie czynności prawnej. Będąc więc w takiej sytuacji, warto rozważyć możliwość zwrócenia się o pomoc do profesjonalnego pełnomocnika.