Nabycie spadku przez dziecko

Nie trudno wyobrazić sobie sytuację, w której do spadku powołane jest dziecko, które nie ukończyło jeszcze 13 roku życia. Powołanie takie może nastąpić na podstawie testamentu, albo ustawy.

Spadek dla dziecka

Zgodnie z zasadami prawa cywilnego, dziecko które nie ukończyło jeszcze 13 lat nie ma zdolności do dokonywania czynności prawnych – chociażby ograniczonej – czyli, nie może skutecznie rozporządzać swoim majątkiem – tym majątkiem jest również spadek. (nie może go np. zbywać czy też w inny sposób obciążać).
Jak przyjmuje się w orzecznictwie, na przyjęcie spadku „wprost” oraz na „odrzucenie” spadku w imieniu osoby niemającej pełnej zdolności do czynności prawnych potrzebna jest zgoda sądu opiekuńczego. Brak takiej zgody pociąga za sobą nieważność oświadczenia złożonego przez przedstawiciela ustawowego (por. uchw. pełnego składu Izby Cywilnej SN z 24.6.1961 r., I CO 16/61, OSNCP 1963, Nr 9, poz. 187).

Najprościej mówiąc, dzieje się tak dlatego, że przyjęcie spadku „wprost” oraz jego „odrzucenie” może powodować szkodę w majątku dziecka. Przyjęcie spadku „wprost” jest to bowiem przyjęciem spadku wraz z długami spadkodawcy i to do ich realnej wysokości, a nie tylko do wysokości aktywów (zysków) ze spadku. Natomiast „odrzucenie” spadku może powodować szkodę, kiedy to przedstawiciel ustawowy dziecka, nie przyjmie w jego imieniu rzeczywistego majątku przysługującemu dziecku.
W powołam orzeczeniu Sąd Najwyższy nie wskazał jednak, że zgoda taka jest potrzebna do przyjęcia spadku z tzw. dobrodziejstwem inwentarza. Dzieje się tak dlatego, że przyjęcie spadku „z dobrodziejstwem inwentarza” nie spowoduje straty w majątku dziecka. Dlatego też, w przypadku takiego przyjęcia spadku, zgoda sądu opiekuńczego nie jest konieczna.  

Jest to istotne z punktu widzenia szybkości postępowania przed sądem, ale i z uwagi na kwestie kosztów związanych z prowadzeniem odrębnej sprawy – tj. sprawy przed sądem opiekuńczym o wyrażenie zgody na dokonanie czynności prawnej. Będąc więc w takiej sytuacji, warto rozważyć możliwość zwrócenia się o pomoc do profesjonalnego pełnomocnika.