Rozdzielność majątkowa jest jednym z podstawowych skutków rozwodu dodajmy, następuje z chwilą uprawomocnienia się wyroku rozwodowego.
Co to jest rozdzielność majątkowa
Rozdzielność majątkowa to przeciwieństwo ogólnej zasady wspólności majątkowej. W polskim prawie przyjmuje się, że z chwilą zawarcia małżeństwa pomiędzy małżonkami powstaje ustrój wspólności majątkowej małżeńskiej. Zarówno przed zawarciem małżeństwa, jak i w jego trakcie małżonkowie mogą zmienić te “domyślne ustawienie” i ustalić inny ustrój małżeński, to znaczy umowę majątkową małżeńską. Jednym z takich ustrojów jest “rozdzielność majątkowa”, która oznacza, że od chwili jej zawarcia małżonkowie nie pracują na wspólny majątek, wspólną masę majątkową. Każdy z nich ma swój majątek i nim gospodaruje. Warto w tym miejscu dodać, że nie zmienia to ogólnych obowiązków małżeńskich wśród niech tego, który mówi, że oboje małżonkowie, stosownie do swoich możliwości mają przyczyniać się do zaspokajania potrzeb rodziny. Każdy dalej musi dokładać się do rachunków, czy uczestniczyć w kosztach utrzymania dzieci. Warto wiedzieć o ważnej rzeczy na gruncie prawa spadkowego. Jeżeli jesteśmy w małżeństwie i jest rozdzielność majątkowa, to w dziedziczeniu nic się nie zmienia. Co do zasady, z ustawy dziedziczą żona i dzieci w pierwszej kolejności. Wyłączenie żony od dziedziczenia następuje dopiero na skutek prawomocnie orzeczone rozwodu i prawomocnie orzeczonej separacji. Jest tu pewien wyjątek, zgodnie z art. 940 § 1 kodeksu cywilnegomałżonek spadkodawcy jest wyłączony od dziedziczenia ustawowegowtedy, gdy spadkodawca przed śmiercią wystąpił o orzeczenie rozwodu lub separacji z winy małżonka, a żądanie to było uzasadnione. Postępowanie sądowe musi być w toku w chwili otwarcia spadku.
Jakie są rodzaje rozdzielności
Ze względu na to, w jaki sposób dochodzi do powstania tej rozdzielności wyróżniamy rozdzielność dobrowolną i rozdzielność przymusową. Dobrowolna powstaje tak, jak to wyżej opisano na skutek zawarcia umowy majątkowej małżeńskiej, która tworzy w małżeństwie naszą rozdzielność. W prawie przewidziany jest też scenariusz przymusowego ustanowienia rozdzielności na mocy orzeczenia sądu. Dzieje się to w sytuacjach, kiedy małżonek trwoni majątek, małżonkowie nie gospodarują wspólnie majątkiem, małżonek zadłuża się, albo straszy czy szantażuje małżonka, że pozaciąga długi. W takiej sytuacji, jeżeli małżonek odmawia dobrowolnego ustanowienia rozdzielności w drodze umowy u notariusza, może złożyć do sądu wniosek o ustanowienie tej rozdzielności. Co bardzo ważne można żądać ustanowienia tej rozdzielności z datą wsteczną, wskazując, że przesłanki tej rozdzielności powstały już znacznie wcześniej, niż chwila złożenia pisma do sądu. Kiedy warto taki wniosek złożyć i co nam daje to temat na poradę prawną szczególnie w sytuacjach, kiedy małżonkowie mają wspólny kredyt na mieszkanie, to ważne przy późniejszej sprawie o podział majątku.
Ustanowienia rozdzielności majątkowej
Może nastąpić na skutek umowy majątkowej małżeńskiej, sporządzonej przed zawarciem związku, jak i po zawarciu związku – w trakcie małżeństwa. Warto pamiętać, że to umowa, którą można zmieniać, zatem w czasie związku możemy powrócić do wspólności majątkowej małżeńskiej, a potem znów zawrzeć umowę ustanawiającą rozdzielność. Umowa dla swoje skuteczności musi być zawarta przed notariuszem w formie aktu notarialnego. Ustanowienie rozdzielności majątkowej może nastąpić także na podstawie orzeczenia sądu, o czym przeczytaliście Państwo powyżej. Rozdzielność majątkowa powstaje z mocy prawa także na skutek śmierci małżonka, w razie ubezwłasnowolnienia lub ogłoszenia upadłości jednego z małżonków.
Jeśli chcą Państwo dowiedzieć się więcej, zapraszam na konsultację.
Intercyza przed ślubem
Intercyza to potoczne określenie umowy majątkowej zawieranej przed ślubem. Taka uowa może właśnie wprowadzać w małżeństwie ustrój rozdzielności majątkowej albo inne warunki, które ograniczają standardową umowę majątkową małżeńską. Tak jak wyżej wskazywano, zawiera się ją w formie aktu notarialnego. W internecie można wiele przeczytać, ale przed jej zawarciem radziłbym skonsultować się z adwokatem. Po co z adwokatem skoro idzie się do notariusza ? Ponieważ inna jest rola notariusza i adwokata. Adwokat ma m.in. doradzać w sprawach majątkowych, czyli np. w sprawie takiej umowy. Notariusz co do zasady stoi na straży skuteczności danej czynności prawnej, może wyjaśnić jakie skutki wywoła, ale z doradzaniem raczej nie będziecie Państwo mieli do czynienia, ponieważ zazwyczaj jest tak, że to co jest korzystne dla jednej strony jest niekorzystne dla drugiej. Notariusz nie powinien działać i doradzać jednej stronie przeciwko drugiej.
Czym jest majątek wspólny
Definicję i skład majątku wspólnego określa ustawa tzn. kodeks rodzinny i opiekuńczy. Zgodnie z art. 31 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego z chwilą zawarcia małżeństwa powstaje między małżonkami z mocy ustawy wspólność majątkowa (wspólność ustawowa) obejmująca przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich (majątek wspólny). Przedmioty majątkowe nieobjęte wspólnością ustawową należą do majątku osobistego każdego z małżonków.
Do majątku wspólnego należą w szczególności:
- pobrane wynagrodzenie za pracę i dochody z innej działalności zarobkowej każdego z małżonków;
- dochody z majątku wspólnego, jak również z majątku osobistego każdego z małżonków;
- środki zgromadzone na rachunku otwartego lub pracowniczego funduszu emerytalnego każdego z małżonków;
- kwoty składek zewidencjonowanych na subkoncie, o którym mowa w art. 40a ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2023 r. poz. 1230, 1429, 1672 i 1941);
- środki zgromadzone na koncie OIPE
W tym miejscu trzeba wspomnieć o bardzo ważnej zasadzie, że w skład majątku wspólnego nie wchodzą rzeczy i prawa nabyte w zamian za środki pochodzące z majątku osobistego.
Do majątku osobistego należą:
- przedmioty majątkowe nabyte przed powstaniem wspólności ustawowej;
- przedmioty majątkowe nabyte przez dziedziczenie, zapis lub darowiznę, chyba że spadkodawca lub darczyńca inaczej postanowił;
- prawa majątkowe wynikające ze wspólności łącznej podlegającej odrębnym przepisom;
- przedmioty majątkowe służące wyłącznie do zaspokajania osobistych potrzeb jednego z małżonków;
- prawa niezbywalne, które mogą przysługiwać tylko jednej osobie;
- przedmioty uzyskane z tytułu odszkodowania za uszkodzenie ciała lub wywołanie rozstroju zdrowia albo z tytułu zadośćuczynienia za doznaną krzywdę; nie dotyczy to jednak renty należnej poszkodowanemu małżonkowi z powodu całkowitej lub częściowej utraty zdolności do pracy zarobkowej albo z powodu zwiększenia się jego potrzeb lub zmniejszenia widoków powodzenia na przyszłość;
- wierzytelności z tytułu wynagrodzenia za pracę lub z tytułu innej działalności zarobkowej jednego z małżonków;
- przedmioty majątkowe uzyskane z tytułu nagrody za osobiste osiągnięcia jednego z małżonków;
- prawa autorskie i prawa pokrewne, prawa własności przemysłowej oraz inne prawa twórcy;
- przedmioty majątkowe nabyte w zamian za składniki majątku osobistego, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej.
Podział majątku
Podział majątku wspólnego małżonków może nastąpić tylko po ustaniu wspólności majątkowej małżeńskiej, z przyczyn, o których pisałem wyżej. Co do zasady może on nastąpić w sprawie o rozwód, wówczas sąd w wyroku jednocześnie orzeka rozwód i podział majątku. Klienci często pytają o taką możliwość, część uważa, że w sprawie o rozwód konieczne jest dokonanie podziału majątku. Otóż nie, w sprawie o rozwód sąd dokonuje podziału majątku, jeżeli wnosi o to choćby jedna ze stron, jeżeli małżonkowie nie chcą sąd majątku nie dzieli. Do podziału majątku w sprawie rozwodowej musi być spełniony jeszcze jeden ważny warunek, nie może to powodować nadmiernej zwłoki w postępowaniu. Oznacza to, że właściwie cały podział majątku i wszystkie roszczenia z tym związane powinny być uregulowane pomiędzy stronami poza rozprawą. W szczególności dotyczy to wyceny składników majątku, ponieważ w braku zgody konieczna jest opinia biegłego, na którą czeka się minimum kilka miesięcy, co w sposób oczywisty spowoduje nadmierną zwłokę w postępowaniu. Zanim przystąpicie Państwo do rozmów z małżonkiem na temat podziału majątku, warto zasięgnąć porady doświadczonego adwokata.