Rozdzielność majątkowa to sytuacja, gdy na mocy wyroku ustalona zostaje oddzielność majątkowa między małżonkami. Oznacza to, że od momentu jej ustanowienia każdy z małżonków zarządza swoim majątkiem sam. Ich majątki przestają być wspólne. To wszystko odnosi się do przyszłości. To znaczy, możliwość zarządu własnym majątkiem powstaje dopiero wtedy, gdy ten “własny” majątek powstanie. Nie jest własnym majątkiem to, co zgromadziliśmy w czasie wspólności majątkowej małżeńskiej. Ten majątek ma status majątku wspólnego. Małżonkowie mogą oczywiście ten majątek podzielić. Dopiero po podziale majątku i w ustroju rozdzielności majątkowej małżeńskiej małżonek będzie mógł rozporządzać tymi majątkiem samodzielnie. Precyzując, po rozdzielności a przed podziałem majątku małżonek może rozporządzać jedynie swoimi udziałami w majątku wspólnym.
W ustroju wspólności majątkowej małżeńskiej małżonkowie też mają prawo sami rozporządzać majątkiem. Prawo to jest jednak niepełne. Odbywa się na innych zasadach niż rozporządzanie majątkiem osobistym w ustroju rozdzielności majątkowej małżonków.
Przyczyny orzeczenia rozdzielności majątkowej
Prawo mówi, że z ważnych powodów każdy z małżonków może żądać rozdzielności majątkowej. Przykłady ważnych powodów to: złe zarządzanie majątkiem, trwonienie majątku przez małżonka, separacja faktyczna, uzależnienia, alkohol, używki, hazard, zadłużanie rodziny. Nie w każdym przypadku separacja faktyczna uzasadnia rozdzielność majątkową. Separacja faktyczna uzasadnia rozdzielność majątkową, gdy uniemożliwia wspólne zarządzanie majątkiem.
Procedura ustanowienia rozdzielności majątkowej
Rozdzielność majątkowa co do zasady powstaje, gdy zakończy się sprawa o rozwód lub separację. Przeczytacie Państwo o tym w innych moich artykułach na Blogu. Rozdzielność majątkowa nie musi być orzekana przez sąd. Małżonkowie mogą ustanowić rozdzielność majątkową w drodze umowy. Taka umowa musi być zawarta w formie aktu notarialnego. Rozwiązania z umową ma jednak haczyk. Oboje małżonkowie muszą tego chcieć. Wówczas to nie problem.
W praktyce często jest jednak tak, że dla jednego z małżonków korzystnie jest zostać we wspólności majątkowej. Typowym przykładem jest sytuacja ze wspólnym kredytem. Tak długo, jak trwa wspólność majątkowa, wszystkie raty kredytu są płacone wspólnie. Dzieje się tak mimo tego, że faktycznie spłaca je tylko jeden małżonek, ponieważ drugi nie jest w stanie dołożyć swojej połowy. Wówczas może po prostu grać na czas i tylko obiecywać, że zgodzi się na ustanowienie rozdzielności majątkowej, gdy wcale nie chce tego zrobić. Czas leci i miesiące spłaty kredytu lecą. Inna sytuacja to duża dysproporcja w dochodach małżonków. Jeżeli małżeństwo się rozpadło, nie warto wówczas czekać z rozwodem. Mimo że nastąpił rozpad małżeństwa, pensja nadal wchodzi w skład majątku wspólnego. Sprawa o rozwód może trwać długo, w szczególności, gdy jest żądanie winy. Wówczas również warto pomyśleć o wcześniejszym ustanowieniu rozdzielności majątkowej. Nawet jeśli miałoby to być przez sąd. Oczywiście w konkretnym przypadku argumenty mogą być inne. Dlatego przed podjęciem działań zawsze warto skorzystać z porady adwokata, który zajmuje się takimi sprawami. W tym artykule piszę o sytuacjach, gdy drugi małżonek nie chce ustanowienia rozdzielności majątkowej.
Rozdzielność majątkowa w sądzie pierwsze kroki
Wniosek do sądu
Proces rozpoczyna się od złożenia wniosku przez jednego z małżonków. Musi on spełniać wymogi formalne jak dla pisma procesowego. Powinien być w odpowiedniej liczbie egzemplarzy oraz zawierać wszystkie załączniki. Wniosek powinien zawierać uzasadnienie i dowody za potrzebą ustanowienia rozdzielności majątkowej.W tym miejscu trzeba dodać, że taki wniosek może złożyć nie tylko małżonek. Zgodnie z prawem wierzyciel jednego z małżonków, też może złożyć wniosek o ustanowienie rozdzielności majątkowej. Może się tak stać, gdy spłata wierzytelności z wyroku wymaga dokonania podziału majątku wspólnego małżonków. W dalszej kolejności wierzyciel będzie zaspokajał swoje roszczenia z części majątku małżonka dłużnika.
Postępowanie sądowe
W toku sprawy sąd bada czy na podstawie dowodów są przesłanki do orzeczenia rozdzielności majątkowej. Sąd bada treść wniosku, załączone dowody, umowy, dokumenty. Postępowanie może obejmować przesłuchanie świadków czy sprawdzanie informacji w różnych urzędach. Sprawa może toczyć się na kilku terminach rozpraw.
Orzeczenie
Jeśli sąd uzna, że istnieją wystarczające podstawy, orzeka rozdzielność majątkową, i określa datę, od której ma to obowiązywać. Kiedy orzeczenie się uprawomocni, trzeba samodzielnie wystąpić o odpis orzeczenia ze stwierdzeniem prawomocności. Co do zasady sąd sam nie przesyła stronom orzeczenia końcowego.
Ustanowienie rozdzielności majątkowej z datą wsteczną
Zasad jest taka, że rozdzielność majątkowa powstaje z dniem oznaczonym przez sąd w wyroku. W wyjątkowych wypadkach, na wniosek jednego z małżonków, sąd może ustanowić rozdzielność majątkową z dniem wcześniejszym niż dzień wytoczenia powództwa. Taka sytuacja często ma miejsce, jeżeli małżonkowie długo żyli w rozłączeniu. Innymi słowy, pozostawali w separacji faktycznej. W tym postępowaniu sąd bada czy zostało udowodnione, że już w przeszłości był taki stan, że nie istniał zarząd majątkiem wspólnym. Sąd bada czy ustanowienie rozdzielności majątkowej z datą wsteczną może prowadzić do pokrzywdzenia wierzycieli jednego z małżonków albo obu małżonków.
Skutki ustanowienia rozdzielności majątkowej
Od momentu orzeczenia, każdy z małżonków nabywa majątek tylko dla siebie i sam nim zarządza. Małżonek nie ponosi odpowiedzialności za zobowiązania drugiego, zaciągnięte po ustanowieniu rozdzielności, np. kredyt. Wyjątek to sytuacja, w której zobowiązanie zostało zaciągnięte za zgodą obydwojga. W razie potrzeby wcześniejszy majątek wspólny może być podzielony między małżonków.
Zapraszam do współpracy. Adwokat Zbigniew Chojaczyk. Kancelaria Adwokacka Gdańsk al. Grunwaldzka 24/7, 80-229 Gdańsk. Telefon 790 825 827.