Aby wyjaśnić, czym jest ograniczenie władzy rodzicielskiej, najpierw trzeba wyjaśnić, czym ta władza jest. Władza rodzicielska to prawo rodzica do kierowania dzieckiem. To podejmowanie za dziecko decyzji, które ono nie może podjąć, z uwagi na niedojrzałość i bark rozeznania. Przykłady to: zapisanie dziecka do szkoły, zajęcie dodatkowe, pozaszkolne, zapisanie dziecka na terapie. To kwestia wyznania dziecka, zakupy dla dziecka, wyjazdy na wypoczynek, za granicę i szereg innych okoliczności.
Władza rodzicielska to możliwość działania, ale w określony sposób. Rodzicowi czy opiekunowi władza rodzicielska przysługuje na mocy prawa, ale z tych samych przepisów wynika zobowiązanie rodzica co do sposobu jej wykonywania. Otóż ma ona być wykonywania zgodnie z dobrem dziecka. Pojęcie dobra dziecka jest bardzo szerokie. Ta “szerokość” pojęcia nie oznacza, że rodzic może rozumieć ją, jak chce, albo jak mu wychodzi. Szerokość dotyczy tego, że dobro dziecka należy brać pod uwagę w wielu aspektach od metod wychowawczych, przez dietę, naukę i sposób wypoczynku. Wystarczy poważne zaniedbanie dobra dziecka w jednym z obszarów, aby powstały podstawy do ograniczenia władzy rodzicielskiej.
Zarząd majątkiem dziecka
Władza rodzicielska może dotyczyć także szeregu innych praw jak np. zarząd majątkiem dziecka. Rodzice mogą wykonywać wszelkie czynności zwykłego zarządu majątkiem dziecka samodzielnie, z wyjątkiem zarobku dziecka. Czynności te obejmują m.in. bieżące decyzje dotyczące utrzymania, wychowania i edukacji dziecka oraz wszelkie operacje finansowe i majątkowe, które nie przekraczają typowych działań zarządu. Obowiązkiem rodziców jest troska o prawidłowy zarząd majątkiem, jego powiększanie i unikanie strat.
Czym nie jest władza rodzicielska
W tym miejscu chciałbym zwrócić uwagę na sytuację, w której najczęściej spotykam się przy prowadzeniu tego typu spraw. Rodzice często mylą sprawę władzy rodzicielskiej z kontaktami z dzieckiem. Obecnie zostało ustalone, że nie są to te same prawa. Kontakty z dzieckiem to możliwość spędzania czasu z dzieckiem, bycie z nim w interakcji w tej samej przestrzeni, to też kontakty elektroniczne jak rozmowy telefoniczne czy video. Innymi słowy, to spędzanie czasu z dzieckiem, nie kierowanie nim, nie podejmowanie decyzji odnośnie osoby dziecka.
Można mieć kontakty z dzieckiem i mieć ograniczoną władzę. Ograniczenie władzy nie zawsze oznacza pozbawienia prawa do kontaktów. Istotnym jest powód ograniczenia tej władzy rodzicielskiej. Jeżeli przyczyną jest agresja w stosunku do dziecka, nadużywanie alkoholu, zaniedbania wychowawcze to ograniczenie władzy rodzicielskiej będzie połączone z ograniczeniem prawa do kontaktów osobistych, albo w ogóle pozbawieniem rodzica kontaktu z dzieckiem.
Czym jest ograniczenie władzy rodzicielskiej
Ograniczenie władzy rodzicielskiej to postanowienie, w którym sąd pozbawia rodzica możliwości współdecydowania z drugim rodzicem o jakiejś części życia dziecka. To znaczy w zakresie, w jakim rodzic tej władzy jest pozbawiony, drugi rodzic samodzielnie podejmuje decyzje o osobie dziecka. W tych sprawach częstą przyczyną są zaniedbania obowiązków rodzicielskich, czy nieprawidłowe zachowanie wobec dziecka. Przykładem z praktyki sądowej jest postanowienie, w którym sąd ogranicza władzę rodzicielską ojca do współdecydowania o sprawach z zakresu nauki, zdrowia i wyjazdów zagranicznych. Oznacza to, że ojciec decyduje o niewielu rzeczach. Jeżeli dziecko jest już w szkole podstawowej, to tych decyzji odnośnie szkoły wiele nie będzie to np. zajęcia dodatkowe. Jeśli chodzi o zdrowie to cóż, jeśli dziecko jest poważniej chore, to trzeba iść do lekarza i zbyt dużo do analizowania w tej sytuacji nie ma. Może być kwestia wyboru lekarza, terapii czy też placówki na NFZ – bezpłatnej, czy lekarza prywatnego. Wyjazd zagraniczny, cóż zazwyczaj zdarza się raz na jakiś czas. To oznacza w praktyce, że wszystkie czynności życia codziennego, to co zazwyczaj się dzieje, jest poza zakresem jego współdecydowania o dziecku. W tych sprawach matka decyduje o tym samodzielnie. Oczywiście przyczyny tego stanu rzeczy (tzn. ograniczenia władzy rodzicielskiej) mogą być różne. Mogą być usprawiedliwione albo nieusprawiedliwione, dlatego trzeba bronić swoich praw.
Konsekwencją nieuzasadnionego ograniczenia władzy rodzicielskiej może być problem z alimentami. Dzieje się tak dlatego, że jeden rodzic decyduje o dziecku i wydatkach na jego potrzeby a drugi – nie, drugi rodzic płaci alimenty. Stąd powiem szczerze, samo przeczytanie w internecie wszystkiego na temat ograniczenia władzy rodzicielskiej nie wystarczy, aby poradzić sobie prawnie z tą sprawą. Warto skonsultować się z adwokatem, który tak jak ja ma w tym zakresie duże sądowe doświadczenie i pomoże podjąć właściwe decyzje w tych sprawach.
Jeśli chcą Państwo dowiedzieć się więcej, zapraszam na konsultację.
Powody ograniczenia władzy rodzicielskiej
Najczęstszą przyczyną ograniczania władzy jest nieprawidłowe wykonywanie obowiązków, konflikt rodziców albo brak porozumienia co do tego, jak władza rodzicielska powinna być wykonywana. Innym częstym problemem są sprawy komunikacji między rodzicami. Sąd opiekuńczy bardzo chętnie odmówi ograniczenia władzy rodzicielskiej, ponieważ wszystkim zależy na tym, aby dzieci rozwijały się w dobrej rodzinie. Musi jednak ją ograniczyć, kiedy nie ma przekonania, że rodzice potrafią się porozumieć w ważnych kwestiach dotyczących osoby dziecka. Tu znowu adwokat od spraw rodzinnych pomoże odpowiednio poprowadzić sprawę, ponieważ w internecie możemy poczytać o ogólnych zasadach, ale o swojej konkretnej sprawie i okolicznościach nie przeczytamy. U mnie dowiecie się Państwo, jaka strategia działania jest możliwa i jaką przyjąć – nie tylko w sprawie, ale w ogóle w kontaktach z dziećmi.
Innym powodem ograniczenia jest brak kontaktu pomiędzy rodzicami. Konflikt na zasadzie “nie będę od ciebie odbierał/odbierała telefonów”, zablokuje cię itd.. ten z rodziców, który to robi musi liczyć się z konsekwencjami— trzeba po prostu z tego wyjść.
Wniosek o wszczęcie postępowania o ograniczenie władzy rodzicielskiej
Sprawa o ograniczenie może toczyć się niejako w dwóch przypadkach. Pierwszy, podstawowy jest taki, kiedy jeden z rodziców, składa do sądu rejonowego wniosek o ograniczenie władzy rodzicielskiej drugiemu z rodziców. Druga sytuacja jest taka, kiedy sąd opiekuńczy sam wszczyna takie postępowanie z urzędu. Ma to miejsce, gdy dziecku dzieje się krzywda, o czym sąd dowiaduje się na skutek pisma osoby trzeciej, szkoły, przedszkola, policji, kuratorów, pracowników GOPS, MOPS, itp. Do wszczęcia sprawy przez sąd z urzędu może dojść także w toku innej sprawy. Na przykład w sprawach o alimenty, gdy widać, że spór pomiędzy rodzicami jest na tytle poważny, że dochodzi do zaniedbania potrzeb dzieci, zagrożenia ich bezpieczeństwa, sąd z urzędu może wszcząć postępowanie o ograniczenie rodzicom władzy rodzicielskiej. Może też wszcząć z urzędu sprawę o pozbawienie władzy rodzicielskiej.
O władzy rodzicielskiej sąd orzeka w sprawach o rozwód, bez względu na to, czy któraś ze stron złoży wniosek w kwestii ograniczenia praw rodzicielskich, czy też nie. To, że w sprawach rozwodowych sąd obowiązkowo orzeka o władzy rodzicielskiej, to nie znaczy, że dojdzie do ograniczenia praw rodzicielskich. Jeżeli nie ma do tego podstaw, sąd powierzy władzę obojgu rodzicom.
Wniosek o ograniczenie władzy rodzicielskiej należy złożyć do Sądu Rejonowego. Koniecznie trzeba załączyć oryginał odpisu aktu urodzenia dziecka, czy dzieci, których ten wniosek dotyczy, a jeżeli dziecko pochodzi z małżeństwa także odpis aktu małżeństwa. W praktyce częstym pytaniem jest, czy może być kopia takiego aktu. Nie, musi to być oryginał. We wniosku trzeba wskazać, w jaki sposób chcemy ograniczyć władzę rodzicielską drugiemu rodzicowi. Trzeba napisać uzasadnienie i podać, z jakich powodów ma się tak stać, jakie sytuacje, naruszenia obowiązków przemawiają za tym, że dobro dziecka jest zagrożone. Do wniosku składanego do sądu trzeba dołączyć dodatkowy egzemplarz wniosku ze wszystkimi załącznikami dla strony przeciwnej. Do tego dodatkowego egzemplarza nie trzeba załączać oryginałów załączników, wystarczą kopie. W swojej praktyce zawodowej stale prowadzę sprawy o ograniczenie władzy rodzicielskiej i chętnie pomogę Państwu w prawidłowym przygotowaniu takiego wniosku lub poprowadzeniu sprawy.
Ograniczenie a pozbawienie władzy rodzicielskiej – różnice
Różnica jest oczywista. Pozbawienie władzy rodzicielskiej to całkowity jej brak. Rodzic, który jest pozbawiony jej wykonywania, nie ma żadnej władzy nad osobą dziecka. Nie może kierować dzieckiem, czy organizować jego życia. Do takiej decyzji sądu dochodzi, gdy rodzic poważnie narusza swoje obowiązki wobec dziecka, narusza dobro dziecka, nie współpracuje z drugim rodzicem, a jednocześnie sytuacja taka jest trwała w czasie i nic nie zapowiada jej zmiany. Trzeba w tym miejscu dodać, że orzeczenie sądu o pozbawieniu czy ograniczeniu może być w przyszłości uchylone, lub zmienione. Zależy to od postawy i zachowania rodzica, któremu to prawo ograniczono czy odebrano. Trzeba wówczas złożyć wniosek o uchylenie pozbawienia władzy rodzicielskiej nad dzieckiem i oczywiście stosownymi okolicznościami i dowodami przekonać sąd, że powinien zmienić swoje poprzednie orzeczenie.
Jeśli chcą Państwo dowiedzieć się więcej, zapraszam na konsultację.